سحر خیز مدینه

سالمندي که از آن با واژه هايي نظير پيري، سالخوردگي، مسني، معمري، کهنسالي، کلان سالي، بسيار زاد، سال ديدگي، فرتوتي و غيره نيز ياد شده است، مرحله اي است از مراحل زندگاني انسان که پس از تولد، طفوليت، نوجواني، جواني و ميانسالي فرا مي رسد. در اين سن اگر چه قواي جسمي رو به تحليل مي رود ولي خرد و تجربه به حد اعلاي خويش مي رسد و بدين لحاظ از ديرباز معمول بوده است. اجتماعي را موفق دانسته اند که با خرد پيران و قدرت جوانان همراه و هماهنگ بوده است. در دين مبين اسلام نسبت به رعايت حقوق و احترام سالمندان سفارش و تاکيد فراوان شده است. در قرآن کريم بارها در اين خصوص به ادب و نيکي و احسان سفارش شده بويژه در مورد پدر و مادر که حق عظيمي برگردن فرزندان خود دارند. در سوره اسرا به فرزندان هشدار داده شده است که مبادا در دوران پيري و سالمندي کمترين اهانتي به والدين روا نمايند و يا با لحني زننده و نامناسب که رنجش آن ها را بر انگيزد سخن گويند و احترام آنان را به جا نياورند.

در احاديث و روايات نيز فرازهاي بسيار زيبا و با شکوهي در اين مورد به چشم مي آيد. به عنوان مثال فردي در مورد آيات سوره اسرا پيرامون حقوق پدر و مادر از حضرت امام جعفر صادق(ع) پرسيد و آن حضرت در پاسخ گفت که مراد از آن آيات اين است که نگذاري مجبور شوند نيازهاي خود را از تو طلب کنند بلکه خود در تامين نيازهاي آنان پيشقدم باشي و در مصاحبت و معاشرت آنان روشي پسنديده داشته باشي و جز به محبت به آنان ننگري و آنان را حتي به صداي بلند نيازاري. در کلام الله مجيد اهميت احترام به والدين تا بدانجاست که خداوند پس از عبادت خود نسبت به انجام اين مهم تاکيد کرده است. در روايت است که مردي نزد رسول خدا حضرت محمد بن عبدالله(ص) رسيد و به ايشان عرض کرد: پدر و مادرم به سن پيري رسيده اند و نياز فراوان به دستگيري و مراقبت دارند و من درباره آنان همان رفتاري را دارم که آنان در زمان کودکي در حق من داشتند و با کوشش فراوان تمام احتياجات آنان را برطرف مي سازم. با اين وجود، با چنين رفتاري حق آنان را ادا نموده ام؟ رسول خدا فرمود: هنوز نه. پيشوايان بزرگ اسلام به اجمال و به تفصيل نيز پيرامون رعايت حقوق سالمندان سفارش نموده اند و به نرم خويي و تواضع و فروتني در اين خصوص فراخوانده اند و چه بسيار بيم داده اند که مبادا مورد نفرين و عاق والدين قرار گيريد که عذابي سخت دردناک به دنبال خواهد داشت.
آن چه شايان ذکر است اين که بيشترين توصيه هاي پيشوايان دين پيرامون حفظ حريم و رعايت شأن والدين است، چنان که اين حق حتي پس از مرگ والدين نيز برگردن فرزند است که از جانب پدر و مادر صدقه دهد، نماز بخواند، حج بگزارد، روزه بگيرد و...
ضرورت رسيدگي و نگهداري از والدين در ايام سالخوردگي چنان است که هنگامي که مردي به حضور پيامبر اسلام(ص) شرفياب شد و عرض کرد که پدر و مادر پيري دارم که به من انس گرفته اند و از رفتن او به جهاد کراهت دارند، پيامبر اسلام(ص) حق را به جانب پدر و مادر سالمند داد و فرمود که: «ملازم پدر و مادرت باش که مانوس بودن يک شبانه روز با آن ها از جهاد يکسال بهتر است.»
علاوه بر سفارش هاي پيامبر اعظم(ص) و ائمه اطهار(ع) درباره خوشرفتاري با والدين، تکريم سالمندان نيز در روايات و احاديث ديگري مورد اشاره قرار گرفته است. در کتاب اصول کافي بابي تحت عنوان«احترام سالخوردگان» گشوده شده است که نشانگر منزلت آنان از ديدگاه دين اسلام است. در حديثي از پيامبر گرامي اسلام آمده است: «و امام جعفر بن محمد صادق(ع) مي فرمايد: «از ما نيست کسي که بزرگسال ما را احترام نکند.» و يا «سالمندان خود را بزرگ داريد.» در فرهنگ پويا و غني کشورمان از دير باز، سالمندان در جامعه از جايگاه ويژه اي برخوردار بوده اند و در کليه آثار پيشينيان که به ما رسيده است اين واقعيت خودنمايي مي کند تا بدان جا که سرپيچيدن از امر سالمندان و پيران خردمند در اين آثار نتيجه خودسري و خيره سري و خامي بيان شده و طريق سعادت تنها در سايه بهره گرفتن از تجارب و پند سالمندان دنيا ديده و روزگار آزموده نمايان شده است. در آثار گرانبهاي ادب پارسي که آيينه اخلاق و نمودار وجدان زمان هاي است که شاعر در آن مي زيسته است رعايت حقوق و احترام سالمندان به عنوان يک اصل اساسي گوشزد شده است، و حتي بالاتر از اين مرتبه با تفکر از کار افتادگي و ضد ارزشي، به شدت مقابله شده است و جامعه را به استفاده و بهره گيري از دانسته ها و آموزه هاي سالمندان فرهيخته دعوت نموده است. در اين آثار دوري و نافرماني از سخن سالمندان فرزانه، ثمره اي جز گمراهي و عقوبت تلخ و نافرجام در پي ندارد. و لذا«پير» مراد غايت آرزو و آمال جوانان است و جوانان در کسوت «مريد» مي کوشند تا از چشمه دانش و اندوخته هاي پيران کامياب شوند و ره به منزل مقصود ببرند. چنين نگرشي علاوه بر انتقال خرد سالخوردگان، موجب استحکام بنيان خانواده در جامعه و طراوت و نشاط اجتماع است

#سالمند#رفتار با سالمند#خانواده معلولین# کوثر بلاگ